مبحث سماع در تاریخ تصوّف و نیز در شناخت اطوار و ادوار پندارها و جهان بینی خانقاهی حائز اهمیت فراوان است و آگاهی از آن به عنوان مجلسی که صوفیان، در آن چرخی می زنند و پایی می کوبند، یا دستی می افشانند و جامه ای می درند و دستاری بر می گیرند یا نعره ای بر می آورند و قرار و آرام می یابند، البته آگاهی تام و تمامی نمی تواند باشد، هم چنان که دریافت مخالفان خانقاهیان از سماع که آن را مجلسی بدعت آمیز دانسته اند و خلاف سنت و توأم با لهو و لعب، نیز دریافتی است به دور از تعمّق که با بی ذوقی آنان مناسبت دارد.
سماع را می باید به عنوان موردی از جهان بینی بنیادی عارفانِ صوفی و صوفیانِ عارفی محسوب داشت که از آنان در تاریخ تمدن و فرهنگ ما به «مستانِ یزدان» عبارت شده است؛ مستانی که از عهدِ الست پیمانه ی «بَلی’» را آشامیده اند و رشته ی استوار الهی را «عشق» دانسته اند و سیمای معشوق راستین را در اقلیم آفرینندگی و آفریدگی نگاریده اند و جوهر عشق و دوستی را در زمان و «لازمان» و در مکان و«لامکان» جاری و روان یافته اند و هرگونه نام و نشانی را که این گوهر غیبی و شهودی را تباه سازد واپس زده اند.

اندر غزل خویش نهان خواهم گشتن مشتمل بر ۵۱۴ صفحه می باشد.